Ukraina – vademecum

POLSKO – UKRAIŃSKI SŁOWNIK TEMATYCZNY Ustanowienie opiekuna tymczasowego dla małoletniego obywatela Ukrainy pdf-icon

POLSKO – ROSYJSKI SŁOWNIK TEMATYCZNY Ustanowienie opiekuna tymczasowego dla małoletniego obywatela Ukrainy pdf-icon

POLSKO – ANGIELSKI SŁOWNIK TEMATYCZNY Ustanowienie opiekuna tymczasowego dla małoletniego obywatela Ukrainy pdf-icon

Lista tłumaczy-wolontariuszy

Listy studentów wolontariuszy

Lista studentów wolontariuszy z Uniwersytetu Szczecińskiego

Lista studentów wolontariuszy Katolicki Uniwersytet Lubelski

Lista studentów wolontariuszy Uniwersytet Śląski

Lista studentów wolontariuszy Uniwersytet Jagielloński

Lista studentów wolontariuszy Uniwersytet Wrocławski – dostępna na życzenie

Grupa wsparcia, mająca na celu zapobieganie wypaleniu oraz zadbanie o dobrostan psychiczny wolontariuszy, którzy są zaangażowani w pomoc dla Ukrainy https://www.poddaszemysli.pl/grupa-wsparcia-dla-wolontariuszy/

Słownik tematyczny polsko-ukraiński do pobrania bezpłatnie ksiegarnia.pwn.pl

Zasady transliteracji imion i nazwisk ukraińskich

USTAWA z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego

Art. 14.

  • 1. Tłumacz przysięgły jest obowiązany do:
    1) wykonywania powierzonych mu zadań ze szczególną starannością i bezstronnością, zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów prawa;
    2) zachowania w tajemnicy faktów i okoliczności, z którymi zapoznał się w związku z tłumaczeniem;
    3) doskonalenia kwalifikacji zawodowych.
  • 2. Dokonując tłumaczenia imion i nazwisk z języków nieposługujących się alfabetem łacińskim lub posługujących się innym systemem pisma, tłumacz dokonuje transliteracji lub transkrypcji tych imion i nazwisk na podstawie dokumentów podróży lub ich kopii, a w przypadku braku tych dokumentów dokonuje tłumaczenia zgodnie z regułami pisowni obowiązującymi w kraju, w którym został sporządzony tłumaczony dokument.

Ustawa_o_zawodzie_tlumacza_przysieglego_art.14.2_imiona_nazwiska pdf-icon

Kodeks zawodowy tłumacza przysięgłego

§ 49. Zapis imion i nazwisk

  1. Nie należy tłumaczyć imion i nazwisk ani podawać ich odpowiedników w języku docelowym. Imiona odojcowskie należy przytaczać w niezmienionej formie.
  2. Imiona i nazwiska zapisane w alfabecie łacińskim należy przytaczać w tekście tłumaczenia na język polski w pisowni oryginalnej, zaś w alfabetach niełacińskich albo w innych systemach pisma – w wersji transliterowanej, stosowanej w zagranicznym dokumencie podróży (np. w paszporcie) i ewentualnie w wersji oryginalnej.
  3. Imiona i nazwiska o końcówkach gramatycznych wskazujących na płeć powinny w tłumaczeniu z języka polskiego na języki niefleksyjne zachować końcówkę mianownika liczby pojedynczej, a w tłumaczeniu na języki fleksyjne – przyjąć końcówkę odpowiedniego przypadka.
  4. W razie wątpliwości co do właściwej formy mianownika obcojęzycznego imienia lub nazwiska, które mogą wyniknąć z odmiany przez przypadki zgodnie z zasadami danego języka fleksyjnego, w tym polskiego (np. „córka Wilhelma Dietera”), należy w nawiasie kwadratowym umieścić wyjaśnienie: [mianownik liczby pojedynczej: Wilhelm Dieter] lub [M. lp. Wilhelm Dieter].
  5. W przypadku wystąpienia w dokumencie źródłowym (np. w odpisie aktu stanu cywilnego) nazwy osobowej stanowiącej ekwiwalent imienia i nazwiska (ang. mononym) albo w razie braku rozróżnienia między imieniem i nazwiskiem w kulturze danego języka obcego w tłumaczeniu aktów stanu cywilnego fakt ten należy odnotować w uwadze tłumacza.

§ 50. Znaki diakrytyczne i ich brak w nazwach własnych

  1. Nazwy własne, a w szczególności imiona i nazwiska, zawierające litery opatrzone znakami diakrytycznymi w języku źródłowym – zachowują te znaki w tłumaczeniu na język docelowy.
  2. Polskie nazwy własne, w szczególności imiona i nazwiska, podane w tekście źródłowym bez koniecznych znaków diakrytycznych – powinny być przytoczone w tłumaczeniu w tej samej postaci (bez znaków diakrytycznych). Tłumacz może dodać uwagę tłumacza, w której odnotuje, że pisownia nazw własnych, w szczególności imion i nazwisk, jest w tłumaczeniu zgodna z pisownią w dokumencie źródłowym.

USTAWA z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego pdf-icon

Art. 104.

  • 1. Zagraniczny dokument stanu cywilnego, będący dowodem zdarzenia i jego rejestracji, może zostać przeniesiony do rejestru stanu cywilnego w drodze transkrypcji. 
  • 2. Transkrypcja polega na wiernym i literalnym przeniesieniu treści zagranicznego dokumentu stanu cywilnego zarówno językowo, jak i formalnie, bez żadnej ingerencji w pisownię imion i nazwisk osób wskazanych w zagranicznym dokumencie stanu cywilnego. 
  • 3. Transkrypcji podlega dokument, który w państwie wystawienia jest uznawany za dokument stanu cywilnego i ma moc dokumentu urzędowego, jest wydany przez właściwy organ oraz nie budzi wątpliwości co do autentyczności. 
  • 4. Wniosek do wybranego kierownika urzędu stanu cywilnego o dokonanie transkrypcji może złożyć osoba, której dotyczy zdarzenie podlegające transkrypcji, lub inna osoba, która wykaże interes prawny w transkrypcji lub interes faktyczny w transkrypcji dokumentu potwierdzającego zgon. 
  • 4a. Jeżeli wniosek o transkrypcję zagranicznego dokumentu stanu cywilnego został złożony do konsula, konsul przesyła wniosek do kierownika urzędu stanu cywilnego wybranego przez wnioskodawcę. 
  • 5. Transkrypcja jest obligatoryjna, jeżeli obywatel polski, którego dotyczy zagraniczny dokument stanu cywilnego, posiada akt stanu cywilnego potwierdzający zdarzenia wcześniejsze sporządzony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i żąda dokonania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego lub ubiega się o polski dokument tożsamości lub nadanie numeru PESEL. 
  • 6. Transkrypcja może zostać dokonana również z urzędu. 
  • 7. Dokonując transkrypcji zagranicznego dokumentu stanu cywilnego, który dotyczy obywateli polskich posługujących się również aktami stanu cywilnego sporządzonymi w Rzeczypospolitej Polskiej, kierownik urzędu stanu cywilnego dostosowuje, na wniosek osoby, której akt dotyczy, w formie czynności materialno- -technicznej, pisownię danych zawartych w zagranicznym dokumencie do reguł pisowni polskiej, jeżeli wniosek taki został złożony z wnioskiem o dokonanie transkrypcji. 
  • 8. Nazwę miejscowości położonej poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej zamieszcza się w pisowni ustalonej przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Reguły pisowni obowiązujące w Ukrainie

Zasady transliteracji zgodnie z prawem w Ukrainie

Nazwy geograficzne

Uwaga! Aktualizacje w nazewnictwie są ujęte w protokołach z posiedzeń Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych (ostatnia aktualizacja 24.11.2021 r.): Zmiany polskich nazw zawartych w „Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata” pdf-icon

Kodeks zawodowy tłumacza przysięgłego

§ 48. Przytaczanie nazw geograficznych zapisanych w obcym języku źródłowym

  1. Nazwy geograficzne zapisane w dowolnym alfabecie albo w innych systemach pisma należy przytaczać w tekście tłumaczenia na język polski zgodnie z zasadami zalecanymi przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej; można dodatkowo podać zapis w języku źródłowym.
  2. W tłumaczeniu aktów stanu cywilnego tłumacz stosuje nazwę miejscowości w formie występującej w dokumencie źródłowym. Jeżeli istnieje współczesna nazwa lub odpowiednik polski, tłumacz powinien w miarę możliwości podać w adnotacji nazwę miejscowości w brzmieniu aktualnie obowiązującym zgodnie z zasadami zalecanymi przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

USTAWA z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnegopdf-icon

Art. 30.

  1. Miejscem zdarzenia jest miejscowość, w której nastąpiło urodzenie, zostało zawarte małżeństwo albo nastąpił zgon, albo znaleziono zwłoki. 
  2. Nazwę miejscowości zamieszcza się w akcie stanu cywilnego zgodnie z krajowym rejestrem urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz urzędowych nazw miejscowości i ich części. 
  3. W przypadku zmiany nazwy miejscowości do aktu stanu cywilnego dołącza się z urzędu wzmiankę dodatkową o zmianie nazwy miejscowości. 
  4. Nazwę miejscowości położonej poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej zamieszcza się w pisowni ustalonej przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej .

Glossary of Terms for the Standardization of Geographical Names (UNGEGN):
https://unstats.un.org/unsd/ungegn/pubs/documents/Glossary_of_terms_rev.pdf

Słownik terminów używanych przy standaryzacji nazw geograficznych (PL tłumaczenie):
http://ksng.gugik.gov.pl/glossary.php
http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/glossary_of_terms_PL.pdf

Analiza definicji egzo- i endonimu, historia obu pojęć: Wojciech Włoskowicz, Uzus toponimiczny. Zarys teorii na przykładzie polskiej toponimii Huculszczyzny, Kraków 2021, s. 129-152. EBOOK: https://doi.org/10.17651/64007613 (str. 129-152)

United Nations Group of Experts on Geographical Names: https://unstats.un.org/unsd/ungegn/

UNGEGN Working Group on Exonyms: https://unstats.un.org/unsd/ungegn/working_groups/wg8.cshtml

Krajowe ograny nazewnicze w różnych państwach:
https://unstats.un.org/unsd/ungegn/nna/nna-committees/
http://ksng.gugik.gov.pl/linki.php

Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG): http://ksng.gugik.gov.pl

Publikacje KSNG: http://ksng.gugik.gov.pl/wydawnictwa.php

Polskie egzonimy standaryzowane:
– Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata: http://ksng.gugik.gov.pl/wpngs.php
– Zmiany polskich nazw zawartych w „Urzędowym wykazie…” (wg. państw, zmiany względem ostatniego wydania Urzędowego wykazu…):
http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zmiany_w_uwpngs_2019.pdf
– Zmiany na poszczególnych posiedzeniach: http://ksng.gugik.gov.pl/nazwy_pol.php
– egzonimy w PRNG:
  – geoportal (pliki xls): https://opendata.geoportal.gov.pl/prng/PRNG_SWIAT_XLSX.zip
  – mapa: https://prng.geoportal.gov.pl
  – wykaz polskich nazw miejscowości z obszaru Ukrainy (wyciąg z plików xls na podstawie Urzędowego wykazu…):
http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/miejscowosci_ukrainy.xlsx

Pobieranie xlsx z Geoportalu:
https://mapy.geoportal.gov.pl > [menu po prawej: Zawartość mapy] > [+ Dane do pobrania] > [+ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych] > [+

Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych] > na mapie na terytorium Polski kliknąć w dowolnym mijscu LEWYM przyciskiem myszy > [w menu rozwijanym: WMS, Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych] > na liście są pliki z PRNG (Polska) i pliki z PRNG (egzonimy)

Latynizacja – zasady KSNG dla wielu języków: http://ksng.gugik.gov.pl/latynizacja.php

Transliteracja – zasady ukraińskie (zasady KSNG dla j. ukr. są ich powtórzeniem): https://www.kmu.gov.ua/npas/243262567

Ukraiński państwowy rejestr nazw geograficznych (w podziale na obwody, a następnie na typy obiektów): https://land.gov.ua/derzhavnyi-reiestr-heohrafichnykh-nazv/

Zasady stosowania nazw zagranicznych miejscowości w aktach stanu cywilnego (KSNG, 29 czerwca 2016):
http://ksng.gugik.gov.pl/akta_stanu_cywilnego.php
http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zasady_stosowania_nazw_zagranicznych_miejscowosci_w_asc.pdf
https://archiwum.mswia.gov.pl/download/1/28095/file.file

Zasady tłumaczenia świadectw, dyplomów i ocen

Kodeks zawodowy tłumacza przysięgłego

 § 46. Świadectwa i dyplomy 

  1. W tłumaczeniu dokumentów dotyczących wykształcenia należy zachowywać zasady opracowane przez Komisję Europejską, Radę Europy i UNESCO/CEPES, które nakazują przytaczać w języku źródłowym tytuły zawodowe, stopnie naukowe i tytuły naukowe, nazwy szkół, uczelni i innych instytucji kształcących oraz nie wyrażać żadnych sądów wartościujących ani stwierdzeń o równoważności poziomu wykształcenia. Równoważność tytułu zawodowego albo stopnia naukowego może zostać określona wyłącznie na podstawie umowy międzynarodowej przez uprawnione do tego organy, a w przypadku braku umowy międzynarodowej – w drodze nostryfikacji. 
  2. Tytuł zawodowy, stopień naukowy lub tytuł naukowy przytacza się w języku źródłowym; może on zostać uzupełniony w uwadze tłumacza wyjaśnieniem o treści ustalonej przez powołaną do tego instytucję. 
  3. Oceny wyrażone literami bądź cyframi występujące na świadectwach lub dyplomach tłumacz przysięgły przytacza w tekście tłumaczenia zgodnie z wersją w języku źródłowym oraz może opatrzyć stosownym wyjaśnieniem w uwadze tłumacza.

Biuro Uznawalności Wykształcenia opracowało Przewodnik po zasadach tłumaczenia dokumentów w procedurze uznania wykształceniapdf-icon. Zawiera on krótkie omówienie najważniejszych reguł i najczęstszych błędów spotykanych w praktyce.

https://nawa.gov.pl/uznawalnosc

Opis systemu edukacji w Ukrainiepdf-icon

.https://nawa.gov.pl/uznawalnosc/opisy-zagranicznych-systemow-edukacji